همه چیز درباره آرامگاه آبش خاتون

آرامگاه آبش خاتون

آرامگاه آبش خاتون که به نام رباط آبش نیز شناخته می‌شود، بنایی مجلل و سه طبقه بوده است. اطراف مقبره با کاشی‌هایی نفیس تزئین شده بودند که بسیاری از آن‌ها اکنون از بین رفته‌اند. در داخل بنا و در حیاط آرامگاه، دو سنگ قبر با معجری آهنی قرار دارد. آبش خاتون در دوران حکومت و زندگی خود در فارس و شیراز، فعالیت‌های بسیاری برای پیشرفت سرزمین‌اش انجام داد. به گواه تاریخ این فرمانروای زن در سال‌های ۶۲۳ تا ۶۸۵ هجری قمری اقدام به ساخت مدرسه، کاروانسرا و دیگر بناهای عام‌المنفعه کرد. آرامگاه آبش خاتون که از جمله جاهای دیدنی شیراز محسوب می‌شود، در ۱۵ دی ماه ۱۳۱۰ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

آبش خاتون کیست؟

در شهر شیراز، در نزدیکی محلی به نام دروازه قصابخانه، قسمتی از بنای نیمه ویران به نام «آبش خاتون» وجود دارد که روزگاری بنای مجلل و زیبا بوده است. ملکه آبش خاتون آخرین پادشاه اتابکان فارس است. آبش خاتون دختر اتابک سعدبن ابوبکر بن سعد زنگی و ترکان خاتون ، ملکه ایران در قرن هفتم قمری بود و تنها فرمانروای زن استان فارس می‌باشد که از سوی ایلخان مغول، اتابک شیراز بوده است. درباره این بنا، مطالب گوناگون نگاشته‌اند، اما آنچه به حقیقت نزدیک‌تر می‌نماید آن است که ملکه آبش خاتون همسر منکو تیمورقا آن پسر یازدهم هلاکو ۲۲ سال پادشاهی کرد و زندگی شاهانه ‌خود را در شهرهای شیراز و تبریز گذراند. پس از این که آبش خاتون در سال ۶۸۵ هجری در محله چرنداب تبریز درگذشت، جسد وی را به همان رسم مغول در شهر تبریز به خاک سپردند
آبش خاتون تنها فرمانروای زن استان فارس بوده که در سال ۶۶۲ قمری بر این ایالت حکمرانی می کرده که گفته می شود وجه تشابه شهرت فلکه خاتون به سبب قرار گرفتن مقبره وی در آنجاست.
وی دختر” سعد بن ابی بکربن سعید زنگی” و زن پسرهلاکو خان مغول و آخرین اتابک از خاندان سلغریان است. این زن سال ۶۶۲ قمری فرمانروای فارس بوده و بر اساس مستندات موجود او در زمان حکمرانی خود فعالیتهای زیادی برای پیشرفت شهر انجام داده است.
آبش خاتون در زمان حکومتش خدمات ارزنده ای را به مردم شیراز ارائه داد و از این بعد نزد مردم استان فارس و شهر شیراز بسیار قابل احترام است.

 آرامگاه آبش خاتون
آرامگاه آبش خاتون
وی در زمان حکومتش با استفاده از روابطی که داشت توانست شیراز را از حمله مغول در امان نگه دارد و آبادانی این شهر توانست بسیاری از هنرمندان را به شیراز جلب کند که بعدها مکتب شیراز این مهاجرت شکل و رونق گرفت.
اما طی سالهای مختلف آرامگاه آبش که در جوار میدان خاتون در کوچه پس کوچه های کم عرض منطقه واقع شده بود و چندان مورد استقبال و بازدید گردشگران قرار نداشت و به صورت طبیعی نیز مردم اطلاعات مطلوبی نیز از این دوره تاریخی و حتی آبش خاتون نداشتند.
آزادسازی اطراف آرامگاه و ایجاد پارک و فضای سبز در این محدوده باعث می شود که نه تنها آبش خاتون از انزوای سالهای گذشته خود بیرون آید بلکه این اثر را به یکی از قطبهای جدید گردشگری شیراز تبدیل کند.
آبش خاتون به لحاظ دوره تاریخی یک دوره بسیار درخشان و تنها یادگار دوره درخشان هنر شیراز است، دوره ای که موجب پیدایش مکتب شیراز می شود. دلیل این امر نیز چنین است که آبش توانست جلوی حمله مغولها را بگیرد و فارس به خاطر ابتکار عمل آبش خاتون در امان می ماند و در شرایطی که شهرهای بزرگ ایران به ویرانه تبدیل شده بودند هنرمندان به شیراز که همچنان آباد بود مهاجرت کردند و این امر سبب احیای هنرها به خصوص نگارگری در شیراز شد.
به لحاظ شخصیتی این زن، تنها دوره است که حکومت در اختیار پادشاهی یک زن است و در نوع خود استقلال نیز دارد. متاسفانه مقبره آبش خاتون طی این سالها مغفول مانده و ایجاد این پل در میدان خاتون باعث می شود که به این بنا نیز پرداخته شود.

 آرامگاه آبش خاتون

آرامگاه آبش خاتون کجاست؟

آرامگاه اَبش خاتون در جنوب شرقی شهرستان شیراز، نزدیک میدان دفاع مقدس و جنب آتش نشانی قرار دارد. اَبش خاتون دختر سعد بن ابی‌بکر بن‌سعد زنگی و ترکان‌خاتون و آخرین اتابک از خاندان سلغریان و تنها فرمانروای زن استان فارس می‌باشد که در سال‌های ۶۶۲- ۶۷۲ ق/۱۲۷۳-۱۲۶۳م و ۶۸۳-۶۸۲ ق، جمعاً به مدت ۱۱ سال از سوی ایلخانان مغول، اتابک شیراز بوده است.آرامگاه اَبش خاتون که به نام رباط اَبش نیز شهرت دارد، بنایی سه طبقه است که گنبدی روی آن وجود داشت اما بعدها این گنبد و قسمتی از طبقه سوم مقبره فرو ریخت.

اطراف مقبره با کاشی‌های معرق نفیسی تزیین شده بود که هم اینک بخش زیادی از آن کاشی‌ها از بین رفته و فقط کاشی‌های یک جبهه آن که در پشت آن آتش نشانی بود، باقی مانده است.بنای فعلی مقبره ساختمان آجری قدیمی مربع شکلی است که هر ضلع آن ۱۶.۷۵ متر و ارتفاعی در حدود ۱۰ متر دارد.قسمت‌هایی از کاشی‌کاری از راه داخل بنا در موزه پارس نگهداری می‌شود. در بالای بنا کتیبه‌هایی مشتمل بر آیات قرآنی به خط ثلث و روی کاشی نصب شده است. آرامگاه اَبش خاتون در حیاط بنا و در اتاقی با میله‌های سبز رنگ قرار گرفته است.

اَبش خاتون در زمان حکومتش خدمات ارزنده ای را به مردم شیراز ارائه داد و از این بعد نزد مردم استان فارس و شهر شیراز بسیار قابل احترام است.وی در زمان حکومتش با استفاده از روابطی که داشت توانست شیراز را از حمله مغول در امان نگه دارد و آبادانی این شهر توانست بسیاری از هنرمندان را به شیراز جلب کند که بعدها مکتب شیراز این مهاجرت شکل و رونق گرفت.مقبره اَبش خاتون در دی سال ۱۳۱۰ توسط وزارت فرهنگ و هنر با شماره ۷۶ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.