اگر میخواهید یکی از سه اثر باستانی بسیار قدیمی در اصفهان را ببینید، باید سری به آتشگاه اصفهان بزنید. این آتشگاه، در هشت کیلومتری غربی این شهر و به فاصله ۲ کیلومتر بعد از منارجنبان و نزدیک رودخانه زاینده رود واقع شده است. باستان شناسان ، زمان ساخت این بنا را به دوران ساسانی یا پیش از آن نسبت داده اند.
آتشگاه اصفهان به عنوان یکی از سه اثر قدیمی که از دوران باستان به جا مانده ، شناخته می شود. برخی قدمت مصالح آن را حتی به ۷۰۰۰ سال پیش نسبت میدهند. بنای اصلی این آتشگاه که بر روی کوهی به همین نام قرار دارد، از نظر وسعت، این مکان سومین اثر موجود در شهر اصفهان بوده و یکی از ۷ آتشکده بزرگ ایران در زمان قباد ساسانی می باشد. آتشگاه معماری بسیار جالب و وسعت زیادی دارد که حتما مبهوتتان خواهد کرد.
تپه آتشگاه، از جنس سنگ های رسوبی است. تراز پایینی آن در ارتفاع ۱۶۱۰ متر از سطح دریا و فراز آن در ارتفاع ۱۷۱۵ متری از سطح دریا واقع شده است. بنای آتشگاه، آتشدانی بزرگ و مدور با دریچههای متعدد است. این ساختمان از خشت های گلی خام به طول و عرض ۴۰ سانتیمتر و قطر ۱۴ سانتیمتر ساخته شده و مصالح ، خشت ها، گل و سنگ ریزه و نی های ساحل زاینده رود هستند.
یکی از مهمترین آتشکدههای ایران در دوران پیش از اسلام و یکی از مهمترین جاهای دیدنی اصفهان برای کسانی که به فرهنگ و تاریخ ایران باستان علاقهمندند، آتشگاه است. آتشگاه ساسانیان در سال ۱۳۳۰ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
پایه های بزرگ و خشتی بنا تقریبا از میانه تپه آتشگاه آغاز شده و در بالا به ستون هایی محکم تبدیل می شدند که در گذشته اتاق هایی نیز روی آنها قرار داشته است. در بالای تپه ، بنایی گرد وجود دارد و جز آن هیچ بنایی بلندتر ساخته نشده است. این بنا دارای ۸ گوشه بوده و در هر گوشه یک پنجره هم رو به بیرون قرار داده شده است. گفته میشود موبدان زرتشتی، آتش مقدس را درون این اتاق قرار می داده اند.
این مجموعه دارای اتاق ها و ساختمان هایی در ۴ جهت تپه بوده که تا زیر اتاقک آتشگاه ادامه می یابد. در بافت ساختمانهای این بنا می توان سوراخهای زیادی را مشاهده کرد که به دست گنج یابان کنده شده است. در اطراف این آتشدان در سطحی پایین تر، اتاق های زیادی ساخته بودند که به علت خام بودن خشت ها در مجاورت باد و باران به مرور زمان از بین رفته اند. بقایای این اتاق ها در شمال و شمال شرقی بر جای مانده است. علاوه بر آن در اطراف این کوه، باغ ها و درختان میوه وجود داشته و از فراز آن می توان به تمام شهر اشراف داشت.
