در این مطلب قصد معرفی مکان های گردشگری بیرجند را داریم
ارگ بهارستان
ارگ بهارستان که در بیرجند به باغ زرشکی نیز شهرت دارد از آثار دوره افشاریه است. این ارگ در استان خراسان جنوبی و در خیابان منتظری شهرستان بیرجند قرار دارد. از جمله رویدادهای تاریخی این بنا پناهنده شدن لطفعلی‌خان زند و دیگر همراهان وی در این ارگ بوده است.
بنای تاریخی ارگ بهارستان یکی از بزرگ‌ترین و باشکوه‌ترین باغ‌های ایرانی بوده که متاسفانه سال‌ها قبل از شناسایی و ثبت آن در فهرست آثار ملی بخش گسترده‌ای از آن توسط نهادهای مختلف دولتی و نیمه‌دولتی مجزا شد و آنچه از این باغ باشکوه باقی مانده کوشکی نیمه ویران و فضاهای مخروبه است.
ارگ بهارستان در سال ۱۳۷۹ با شماره ۳۶۸۳ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
آبشار گیوک
آبشار گیوک در انتهای دره‌ای سرسبز واقع شده و در سال‌های اخیر به دلیل ایجاد سد گیوک از زیبایی آن کاسته شده است. این محل دارای سد و آبشاری زیباست که با تابلوهایی مشخص شده است. آبشار گیوک در نزدیکی روستای گیوک در پنج کیلومتری جاده بیرجند به کرمان واقع است. این محل دارای سد و آبشاری زیباست که با تابلوهایی مشخص شده است. باغات زرشک، بادام، توت، انگور و زردآلو در این مسیر خودنمایی می‌کنند.
بند دره
قدمت این سد به اواخر دوره زندیه و اوایل دوره قاجاریه می‌رسد. این بند چون آب آن از دره بالا و پایین عبور می‌کند به این اسم مشهور گشته است.
این بند که مهم‌ترین بند تاریخی و بزرگ‌ترین بند کوهستانی شهر بیرجند محسوب می‌شود، به دستور امیر شوکت‌الملک در سال ۱۲۹۴ قمری ساخته شده است. بند دره در سال ۱۳۸۱ با شماره ۴۸۱۶ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
باغ امیرآباد
باغ و کوشک امیرآباد در ۵ کیلومتری غرب بیرجند واقع است و به امیرمعصوم‌خان شیبانی تعلق داشته است. قدمت آن به اوایل دوره قاجاریه بازمی‌گردد. در ساخت این بنا، موتیف‌ها و تزئینات سنتی ایرانی کار شده است.
هم‌اکنون این باغ و عمارت در اختیار اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری قرار گرفته و بخش‌هایی از آن به کتابخانه، دانشگاه، موزه، سفره‌خانه و چایخانه سنتی اختصاص یافته است.
مدرسه شوکتیه
این بنا ابتدا در سال ۱۲۶۹ هجری شمسی تحت عنوان حسینیه شوکتیه توسط محمدابراهیم خان علم (شوکت الملک دوم) ساخته شد و در ۱۲۸۲ هجری شمسی تبدیل به مدرسه گشته و پس از دارالفنون و رشدیه تبریز، آموزش به سبک جدید را در ایران آغاز کرد.
بنای این مدرسه از اجزا و عناصر معماری ایرانی از قبیل ورودی، هشتی، دهلیزها، ایوان، حجره‌های اطراف صحن، شاه‌نشین و حمام تشکیل شده است.
باغ اکبریه
باغ اکبریه بیرجند در انتهای خیابان معلم، روستای اکبریه، واقع در استان خراسان جنوبی قرار گرفته است. این باغ در سال ۱۳۷۸ با شماره ۲۳۲۶ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
هم‌اکنون بخش‌های مختلف این باغ و عمارت مورد استفاده اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری خراسان جنوبی است. بخش احداث شده در اوایل دوره قاجار، به‌عنوان کتابخانه و دانشکده هنر دانشگاه بیرجند فعال است.
عمارت کلاه‌فرنگی
کلاه‌فرنگی بیرجند یا ارگ حسام‌الدوله، منسوب به امیر حسن خان شیبانی، در مرکز شهر بیرجند در استان خراسان جنوبی قرار دارد. این بنا که امروزه با نام ارگ کلاه‌فرنگی شناخته می‌شود به نام‌های دیگری هم داشت، از جمله ارگ حسام‌الدوله، قصر بی‌بی عروس و ارگ سرکار.
این ارگ متعلق به امیر علم خزیمه بوده که ایشان آن را به فرمانداری بیرجند اهدا نمود و سازمان میراث فرهنگی این بنا را به‌عنوان یک ساختمان قدیمی به ثبت رسانده است. این ارگ به شکل شش‌ضلعی و در راس به شکل مخروط و به رنگ سفید است. این اثر تاریخی که زمانی مقر حکومتی بود از یادگارهای اواخر دوره زندیه و اوایل دوره قاجار است.
بازار بیرجند
بازار بیرجند دارای کوچه‌هایی تنگ و در پاره‌ای از اماکن آن معماری سنتی قدیمی است که این معماری نشان از اصالت و قدمت دیرینه این بازار دارد.
همچنین این بازار دارای کاروانسراهای قدیمی است. به‌طوری که سابقه این کاروانسراها به بیش از ۳۰۰ سال پیش می‌رسد. هم‌جواری این بازار با مرزهای کشورهای پاکستان، افغانستان و حتی هندوستان آن دوران باعث تبدیل شدن این بازار به بازار شاخص منطقه و شرق کشور شده است. در آن دوران بازرگانان هندی به بیرجند می‌آمدند و ادویه هندی را وارد بازار بیرجند می‌کردند.
باغ شوکت‌آباد
باغ شوکت‌آباد در ۱۰ کیلومتری شرق بیرجند، در کنار راه بیرجند به زاهدان در روستای شوکت‌آباد استان خراسان جنوبی قرار دارد. این باغ با شماره ۲۳۶۳ در سال ۱۳۷۸ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
این باغ از املاک امیر اسماعیل‌خان شوکت‌الملک بوده و به‌عنوان سکونتگاهی ییلاقی استفاده می‌شده و به دلیل آنکه وی وارث و فرزندی نداشت اموال او به برادرش محمدابراهیم خان رسید و بعدها توسط اسدالله علم، وزیر دربار وقف شد. از بخشی از این باغ به‌عنوان موزه تاریخ طبیعی و حیات‌وحش بیرجند استفاده می‌شود و بخشی دیگر به رستوران سنتی تغییر کاربری داده است.
قلعه فورک
قلعه فورک در روستایی به همین نام در ۵ کیلومتری بخش درمیان و در شرق شهرستان بیرجند قرار دارد. این قلعه بعد از قلعه الموت مهم‌ترین مقر حضور اسماعیلیان به‌حساب می‌آمده و در این محل فداییان مطلق را تحت تعلیم و آموزش‌های مخصوص قرار می‌دادند.
این قلعه تاریخی از سنگ، خشت و ملات گل ساخته شده است. همچنین بر بلندای حصار و برج‌ها، سازه‌های کنگره‌داری وجود دارد و منافذی (تیرکش) جهت دیده‌بانی و دفاع دیده می‌شود. آخرین مرحله معماری آن مربوط به دوره افشاریه است که حصار فعلی قلعه و هشت برج مدور آن یادگاری از این دوره است.
برج چشمه مولید
برج چشمه مولید مربوط به دوره صفوی است و در شهرستان بیرجند، روستای چشمه مولید واقع شده و این اثر در ۱۹ اسفند ۱۳۸۰ با شماره ۴۷۹۳ در آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
از دیگر دیدنی‌های بیرجند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: منطقه شکار ممنوع درح، منطقه حفاظت شده آرک و کرنگ، پارک جنگلی بیرجند، روستای بویک، روستای گازار، بازارچه صنایع‌دستی بیرجند.
