البرز رشته کوهی در بخش شمالی ایران است. این رشته کوه از سوی غرب از تالشان جمهوری آذربایجان آغاز میشود و در سوی شرق تا درون ترکمنستان و افغانستان ادامه مییابد.
بخش بزرگی از البرز در راستای کناره جنوبی دریای مازندران کشیده شدهاست. در این بخش ، جبهه شمالی البرز سرسبز و جبهه جنوبی آن خشک است. دلیل این تفاوت اینست که رشته کوه البرز همچون سدی طبیعی از گذر رطوبت برخاسته از دریای خزر به سوی جنوب جلوگیری میکند و بیشتر این رطوبت در جبهه شمالی البرز میبارد.
بلندترین کوه البرز کوه دماوند (۵۶۷۱ متر) است که در نزدیکی تهران قرار دارد. دامنهها و درههای البرز از تفرجگاههای مهم مردم استانهای تهران، قزوین و سمنان است.از مهمترین رودهای دامنهٔ شمالی البرز سفیدرود و دامنههای جنوبی کرج و جاجرود را میتوان نام برد.
رشته کوه البرز و قلهٔ دماوند و به خصوص قارن کوه (قاف) در ناحیهٔ شمال سمنان نقش برجستهای در متون تاریخی طبرستان و افسانههای ایرانی دارند.
از قلل کوهنوردی آن دماوند، علمکوه، خلنو، آزادکوه، شاهالبرز، سیالان، وروشت، دوبرار، توچال و پهنهحصار میباشند.
ریشه لغوی
در اوستا «هره بره زئیتی» Harā Bərəzaitī پهلوی «هره برز» یا «هربورس» مرکب از دو جزء: هر، بمعنی کوه و برز بمعنی بالا و بلند و بزرگ یعنی کوه بلند و مرتفع. در ادبیات پارسی «برزکوه» هم به معنی البرز آمده و ترجمه ٔ تحت لفظ آن است.
کوههای البرز در زیر ابرها، نمایی از سوی تهران
قلهها
البرز مرکزی
دماوند ۵۶۷۱ متر
آزاد کوه ۴۳۹۵ متر
خلنو ۴۳۷۵ متر
ناظر بزرگ (شکر لقاس) ۴۳۵۰ متر
پالان گردن ۴۲۵۰ متر
کلون بستک ۴۲۰۰ متر
سرکچال ۴۱۵۰ متر
وروشت ۴۱۰۰ متر
خرسنگ ۴۱۰۰ متر
توچال ۳۹۶۰ متر
مهرچال ۳۹۲۰ متر
آتشکوه ۳۸۵۰ متر
شاهنشین ۳۸۵۰ متر